Św. Bonawentura (1221-1274) to drugi, obok św. Tomasza z Akwinu, olbrzym umysłu i serca - epoki średniowiecza. Jest uznawany powszechnie za klasyka szczytowego okresu scholastyki oraz za jedną z największych postaci XIII wieku.

Papież Sykstus V w roku 1588 porównał obu tych świętych i myślicieli - Tomasza i Bonawenturę - do dwóch kandelabrów, które oświecają światłem swej mądrości cały Kościół.

Giovanni Fidanza, bo tak właściwie nazywał się św. Bonawentura, urodził się około roku 1221 w Bagnoregio niedaleko Viterbo, we Włoszech. Legenda głosi, że jako maleńkie dziecko został cudownie uzdrowiony przez wstawiennictwo św. Franciszka.

W latach 1236-1242 studiował filozofię na fakultecie sztuk wyzwolonych uniwersytetu paryskiego. Do franciszkanów wstąpił właśnie w Paryżu około roku 1243. Następnie, pod czujnym okiem Aleksandra z Hales, podjął studia teologiczne. Już w roku 1248 został bakałarzem biblijnym, a w 1250 komentatorem Sentencji Piotra Lombarda. Trzy lata później został nominowany profesorem w szkole franciszkańskiej w Paryżu. Dopiero w 1257 roku został mianowany oficjalnie profesorem uniwersytetu paryskiego.

Nie mógł jednak podjąć zajęć akademickich, jako że tego samego roku, 2 lutego został wybrany generałem zakonu franciszkańskiego. Ze względu na jego zaangażowanie w uporządkowanie oraz reorganizację zakonu, który po śmierci św. Franciszka ogromnie się rozrósł, Bonawenturę nazwano drugim założycielem zakonu. Napisał dwa życiorysy Biedaczyny z Asyżu (Legenda major oraz Legenda minor). W 1273 roku został biskupem Albano oraz kardynałem. Umarł 15 lipca 1274 roku podczas obrad Soboru w Lyonie, którego był jednym z głównych organizatorów. W Lyonie został też pochowany. W 1588 roku papież Sykstus V wyniósł go do godności Doktora Kościoła.

Św. Bonawentura został nazwany przez tradycję scholastyczną Doktorem Serafickim, ponieważ cała jego twórczość była przeniknięta ideą miłości, którą to w Średniowieczu symbolizował chór anielski zwany Serafinami. Był pisarzem bardzo płodnym - pozostawił po sobie liczne traktaty teologiczne i pisma okolicznościowe. Jego główne dzieła to Breviloquium, Itinerarium mentis in Deum oraz Hexaemeron.

Doktor Seraficki był myślicielem wszechstronnym - filozofem, teologiem oraz mistykiem. Znał dość dobrze dzieła Arystotelesa, jednak był zdeklarowanym augustynikiem. Uważał, że poznanie racjonalne, chociaż konieczne i pożyteczne, jest jednak samo w sobie niewystarczające do poznania Boga oraz najistotniejszych problemów egzystencji ludzkiej. Za św. Augustynem twierdził, że jedynie rozum oświecony wiarą może wznieść się ku wyżynom poznania tego co istotne. Był przeciwnikiem tworzenia teorii dla samych teorii. Zdaniem Bonawentury prawdziwa teologia musi mieć charakter praktyczny, a to znaczy, że powinna służyć człowiekowi w jego działaniu i uczyć go miłości do Boga i bliźniego.

Uważał ponadto, że istotą powołania franciszkańskiego jest dążenie do osiągnięcia prawdziwego pokoju, który jest niczym innym jak zjednoczeniem człowieka z Bogiem. Dlatego też zachęcał braci, aby idąc śladami św. Franciszka, dążyli do zjednoczenia z Bogiem poprzez miłość. Pierwsze miejsce w życiu franciszkanina ma zająć zatem kontemplacja, której owocem ma być ewangelizacja innych.

Tylko tacy bracia, którzy pielęgnują modlitwę wewnętrzną oraz prowadzą głębokie życie duchowe, są tak naprawdę gotowi do głoszenia pokoju innym ludziom. Tylko oni mogą być przewodnikami do zjednoczenia z Bogiem.

Przy czym adekwatnym środkiem zjednoczenia człowieka z Bogiem może być jedynie poznanie afektywne przez intuicję (Non est perfecta cognitio sine dilectione - Nie ma prawdziwego poznania bez umiłowania). Tylko ten, kto kocha naprawdę, jest w stanie poznać najgłębsze tajemnice - boskie i ludzkie. Św. Franciszek nie był przecież człowiekiem uczonym, a jednak osiągnął pełne zjednoczenie z Bogiem. Biedaczyna wzniósł się na szczyty poznania afektywnego, tak dalece, że poprzez stygmaty upodobnił się całkowicie do Chrystusa.

Św. Bonawentura tak oto kończy swoje najbardziej znane dzieło pt. Itinerarium mentis in Deum (Wędrówka duszy do Boga): "Jeśli zatem pytasz, jak to się dzieje (tzn. jak osiąga się zjednoczenie z Bogiem przez miłość), zapytaj o to łaskę, a nie naukę; pragnienie, a nie zrozumienie; westchnienie modlitwy, a nie refleksję i lekturę; oblubieńca, a nie nauczyciela; Boga, a nie człowieka; ciemność, a nie jasność; nie pytaj światła, lecz pytaj ogień, który wszystko rozpala i przenosi w Boga za pomocą impetu skruszonego serca i rozpalonego do granic miłosnego uczucia

Ze względu na swoją duchowość oraz zamiłowanie do życia kontemplacyjnego św. Bonawentura jest czczony i szanowany również w Kościele prawosławnym. Jego życie i twórczość wpisują się bowiem w wielowiekową tradycję modlitwy Jezusowej, zwanej też modlitwą serca.

o. Dariusz Bryk OFMConv

 
Święty Świerad i jego uczeń, Święty Benedykt, należą do tych postaci, które trzeba, jako tzw. piątą Ewangelię, nie tylko poznać i naśladować, ale także uczcić.
Są oni obydwaj przecież świadkami wczesnych początków chrześcijaństwa w rejonie środkowego Dunajca, a sam Świerad - jak to określił abp Karol Wojtyła - jednym z głównych korzeni siły wiary w tej okolicy, pierwszym polskim misjonarzem poza granicami kraju, uznanym za jednego z największych ascetów chrystianizmu.

Andrzej Świerad żył w początkach XI wieku.
Według tradycji pochodził z południowej Polski. Wstąpił do benedyktyńskiego klasztoru świętego Hipolita na górze Zabor koło Nitry.
Po jakimś czasie przeniósł się na pustelnię w pobliżu klasztoru, gdzie zasłynął z surowej pokuty. Zmarł około roku 1030-1034.

Benedykt, towarzysz i uczeń św. Andrzeja, mnich z tego samego klasztoru świętego Hipolita, pozostał nadal w pustelni po śmierci mistrza i prowadził również surowe życie.
Trzy lata później został zamordowany przez zbójców. Relikwie obydwu świętych spoczywają w katedrze w Nitrze.


Więcej na stronie Sanktuarium Św.Pustelników Świerada i Benedykta w Tropie - kliknij.

 
Elżbieta urodziła się w Saragossie w 1271 r. Była córką Piotra III, króla Aragonii, i Konstancji, córki króla Sycylii.
Na Chrzcie świętym otrzymała imię swojej ciotki, Elżbiety Węgierskiej, którą kanonizował papież Grzegorz IX w 1235 roku.
Kiedy miała 12 lat, wydano ją za Dionizego, króla Portugalii. Najpierw odbyły się uroczyste zaręczyny (1283) i wtedy przeniosła się Święta z Hiszpanii do Portugalii, na dwór królewski do Bragi. W kilka lat potem odbył się jeszcze uroczyściej ślub.
W 1290 roku dała Dionizemu córkę, a w rok potem syna, następcę tronu, Alfonsa.

Małżeństwo jednak nie było szczęśliwe. Dionizy był hulaką i typowym awanturnikiem. Elżbieta znosiła wybryki męża z heroiczną cierpliwością. Korzystając z wolnego czasu, gdyż mąż najczęściej był w zamku nieobecny, myśląc tylko o polowaniach i zabawach wśród przyjaciół, oddawała się modlitwie, uczynkom miłosierdzia i wychowaniu dzieci. Zajęła się także wychowaniem dzieci, które pochodziły od królewskich kochanek.

Ponieważ Dionizy miał kilku synów, syn pierworodny Elżbiety, Alfons, poczuł się zagrożony. W obawie, by któregoś syna ze zrodzonych z cudzołóstwa król nie mianował swoim następcą, Alfons wypowiedział ojcu wojnę. Elżbieta rzuciła wtedy cały swój autorytet, by nie dopuścić do rozlewu krwi.
Rozgniewany król kazał uwięzić swoją żonę w podejrzeniu, że ta jest przeciwko niemu. Zreflektował się jednak, kiedy spostrzegł, ile wysiłków włożyła Elżbieta, by syn zrezygnował z wojny domowej. Kiedy Alfons znowu się zbuntował i ruszył z wojskiem na Coimbrę, Elżbieta ponownie ubłagała syna, i doszło do zgody między synem a ojcem.
Po krótkim zawieszeniu broni Alfons ponownie ruszył na Lizbonę. I tym jednak razem Elżbieta swoją interwencją stała się aniołem pokoju. W dalszych latach musiała jeszcze dwa razy interweniować, kiedy jej zadziorny małżonek wszedł w zatarg ze swoim zięciem, Ferdynandem IV, królem Kastylii, za którego została wydana córka św. Elżbiety. Kiedy zaś Alfons wpadł w podobny zatarg z Ferdynandem IV, raz jeszcze interwencja matki zapobiegła wojnie.
Dlatego Kościół w modlitwie liturgicznej sławi św. Elżbietę jako Anioła Pokoju.

Legenda głosi, że pewien przewrotny paź oskarżył Elżbietę, że ta ma grzeszne kontakty z innym paziem. Król, który sam postępował wiarołomnie, uwierzył słowom oskarżyciela i nakazał żywcem spalić podejrzanego pazia. Przez pomyłkę wszakże do dołu z niegaszonym wapnem został wrzucony sam oszczerca. Po dokładnym zbadaniu sprawy niewinność Elżbiety okazała się nie do podważenia. Król w śmierci oskarżyciela widział palec Boży.

Dionizy zmarł na rękach Elżbiety w 1325 r., zaopatrzony sakramentami i skruszony w sercu za lata niewierności. Elżbieta, wolna już od trosk rodzinnych i obowiązków dworskich, oddała się tylko sprawie własnej duszy.

 
Oddała się opiece chorych, starców i opuszczonych. Wstąpiła do III Zakonu św. Franciszka, podobnie jak to uczyniła św. Elżbieta z Turyngii. Wiele czasu poświęcała modlitwie i uczynkom pokutnym. Pieszo odbyła pielgrzymkę do Compostelli. Wystawiła szereg klasztorów.
Wreszcie zgłosiła się do surowego klasztoru klarysek, który sama ufundowała. W obawie jednak, aby jako zakonnica, związana ślubami, nie była ograniczona w szafowaniu dobrami ziemskimi, ślubów nie składała. Złożyła je dopiero na łożu śmierci w Estremoz 4 lipca 1336 r.

Ciało Elżbiety przewieziono do Coimbry. Wierni otrzymywali tak liczne cuda i łaski przy jej grobie, że tłumy garnęły się do niego nieustannie.
Grób Elżbiety stał się jednym z najgłośniejszych sanktuariów na Półwyspie Iberyjskim. Jednak proces kanoniczny rozpoczął się dopiero w 1612 roku. Otworzono wtedy jej grób dla zbadania tożsamości jej ciała. Znaleziono je w stanie nietkniętym. Na kult zezwolił już wcześniej papież Leon X (+ 1521), nadając jej tytuł błogosławionej. Paweł IV (+ 1559) rozciągnął kult bł. Elżbiety na całą Portugalię. Urban VIII w 1625 roku dokonał jej uroczystej kanonizacji, wyznaczając na dzień jej święta 4 lipca. Św. Elżbieta jest patronką Portugalii, Coimbry, Estremoz, Saragossy. Orędowniczka podczas udręk wojny.

W ikonografii.Święta przedstawiana jest w stroju królewskim, czasami w habicie klaryski. Jej atrybutami są: dzban na wino, flakonik z wodą zamienioną według legendy w wino, korona królewska w dłoniach, róża, księga.
Tekst Internetowa Liturgia Godzin - kliknij.

Św. Elżabieta Portugalska jest również patronką mieszkańców Jedłownika Dół.
Jej figura znajduje się w Kaplicy III Upadku Pana Jezusa.
Co roku w niedzielę po 4 lipca przy kaplicy odprawiane jest nabożeństwo ku jej czci.
Serdecznie zapraszamy na nabożeństwo w niedzielę 5 lipca o godz.15:00.

Nabożeństwo przy Kaplicy III Upadku Pana Jezusa - kliknij.